Òtù na-ahụ maka ịba n'obodo na-ahụ maka nlekota, ọgwụ mgbochi ọrịa na nri na-edozi ahụ (ACOMIN) ewepụtala mgbasa ozi iji kuziere ụmụ Naijiria.karịsịa ndị bi n'ime ime obodo, na iji ụgbụ anwụnta na-agwọ ọrịa ịba na ikpofu ụgbụ anwụnta nke ọma.
N'ikwu okwu na mbido ọmụmụ maka njikwa ụgbụ anwụnta na-adịte aka (LLIN) n'Abuja ụnyahụ, onye isi njikwa ọrụ ACOMIN bụ Fatima Kolo kwuru na nchọcha a bụ iji chọpụta ihe mgbochi na-egbochi iji ụgbụ anwụnta eme ihe site n'aka ndị bi n'obodo ọ metụtara, yana ụzọ a ga-esi tụfuo ụgbụ ahụ nke ọma.
ACOMIN mere ọmụmụ ihe a na steeti Kano, Niger na Delta site na nkwado sitere na Vesterguard, Ipsos, National Malaria Elimination Programme na National Institute for Medical Research (NIMR).
Kolo kwuru na ebumnuche nke ọgbakọ mgbasa ozi ahụ bụ ịkọrọ ndị mmekọ na ndị na-ahụ maka ihe nchoputa a, nyochaa ndụmọdụ ndị a, na inye ụzọ maka mmejuputa ha.
O kwuru na ACOMIN ga-atụlekwa ka a ga-esi tinye ndụmọdụ ndị a n'ime atụmatụ mgbochi ịba n'ọdịnihu n'ofe mba ahụ.
Ọ kọwara na ọtụtụ nchọcha a chọpụtara na-egosi ọnọdụ ndị doro anya na obodo, ọkachasị ndị na-eji ụgbụ anwụnta na-agwọ ahụhụ na Naijiria.
Kolo kwuru na ndị mmadụ nwere mmetụta dị iche iche gbasara ịtụfu ụgbụ ụmụ ahụhụ mebiela. Ọtụtụ mgbe, ndị mmadụ na-achọsi ike ịtụpụ ụgbụ ụmụ ahụhụ mebiela ma na-ahọrọ iji ha maka ebumnuche ndị ọzọ, dị ka ihe mkpuchi, ihuenyo, ma ọ bụ ọbụna ịkụ azụ.
"Dịka anyị kwuburu, ụfọdụ ndị nwere ike iji ụgbụ anwụnta dịka ihe mgbochi na-akụ akwụkwọ nri, ma ọ bụrụ na ụgbụ anwụnta na-enyere aka igbochi ịba, a na-anabatakwa iji ihe ndị ọzọ eme ihe, ma ọ bụrụ na ha emerụghị gburugburu ebe obibi ma ọ bụ ndị nọ n'ime ya. Ya mere nke a abụghị ihe ijuanya, na nke a bụ kpọmkwem ihe anyị na-ahụkarị na ọha mmadụ," ka o kwuru.
Onye na-ahụ maka ọrụ ACOMIN kwuru na n’ọdịnihu, otu a na-ezube ime nnukwu ọrụ iji kuziere ndị mmadụ ka ha si eji ụgbụ anwụnta eme ihe nke ọma na ka ha ga-esi tụfuo ya.
Ọ bụ ezie na ụgbụ a na-agwọ ụmụ ahụhụ na-arụ ọrụ nke ọma n'igbochi anwụnta, ọtụtụ ndị ka na-ahụta ahụ erughị ala nke okpomọkụ dị elu bụ nnukwu ihe mgbochi.
Akụkọ nyocha ahụ chọpụtara na pasenti 82 nke ndị zara ajụjụ na steeti atọ na-eji ụgbụ akwa a na-agwọ ụmụ ahụhụ kwa afọ, ebe 17% na-eji ha naanị n'oge anwụnta.
Nnyocha ahụ chọpụtara na 62.1% nke ndị zara ajụjụ kwuru na isi ihe kpatara ejighi eji ụgbụ anwụnta na-agwọ ụmụ ahụhụ bụ na ha na-ekpo oke ọkụ, 21.2% kwuru na ụgbụ na-akpata mgbakasị anụ ahụ, na 11% kwuru na-esikarị isi ísì kemịkal sitere na ụgbụ.
Onye ndu ndị nchọpụta bụ Ọkammụta Adeyanju Temitope Peters nke Mahadum Abuja, bụ onye duru ndị otu mere ọmụmụ ihe na steeti atọ, kwuru na nchọcha a bụ iji nyochaa mmetụta gburugburu ebe obibi dị n'ụzọ na-ekwesịghị ekwesị nke mkpofu ụgbụ anwụnta na-agwọ ahụhụ na ihe egwu ahụike ọha na eze na-esite na njikwa na-ekwesịghị ekwesị.
"Anyị ji nke nta nke nta ghọta na ụgbụ anwụnta a na-agwọ ụmụ ahụhụ nyere aka n'ezie ibelata ọrịa nje ịba na Africa na Nigeria.
"Ugbu a, nchegbu anyị bụ mkpofu na imegharị ihe, gịnị na-eme ya mgbe ndụ ya bara uru, nke bụ afọ atọ ruo anọ ka ejiri ya mee ihe?"
"Ya mere, echiche ebe a bụ na ị ga-ejigharị ya, megharịa ya, ma ọ bụ tụfuo ya," ka o kwuru.
O kwuru na n'ọtụtụ ebe na Naịjirịa, ndị mmadụ na-eji ụgbụ anwụnta mebiela eme ihe dị ka ákwà mgbochi kpuchiri ekpuchi na mgbe ụfọdụ na-eji ya echekwa nri.
"Ụfọdụ ndị mmadụ na-ejikwa ya dị ka Sivers, na n'ihi kemịkal ya, ọ na-emetụtakwa ahụ anyị," ya na ndị mmekọ ndị ọzọ gbakwụnyere.
Tọrọ ntọala na Jenụwarị 22, 1995, akwụkwọ akụkọ THISDAY bụ nke THISDAY NEWSPAPERS LTD, nke dị na 35 Apapa Creek Road, Lagos, Nigeria, nwere ụlọ ọrụ na steeti iri atọ na isii niile, Federal Capital Territory na mba ụwa niile. Ọ bụ ụlọ ọrụ mgbasa ozi na-eduga na Naijiria, na-ejere ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị, azụmahịa, ndị ọkachamara na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị, yana ndị otu etiti, gafee ọtụtụ nyiwe. ỤTA a na-ejekwa ozi dị ka ebe ndị na-achọ akwụkwọ nta akụkọ na puku afọ na-achọ echiche, omenala, na nkà na ụzụ ọhụrụ. ỤBỊTA bụ ntọala ọha na eze kwadoro eziokwu na ezi uche, na-ekpuchi isiokwu dịgasị iche iche, gụnyere akụkọ mgbasa ozi, ndọrọ ndọrọ ọchịchị, azụmahịa, ahịa, nka, egwuregwu, obodo, na mmekọrịta mmadụ na ọha mmadụ.
Oge nzipu: Ọkt-23-2025