Mwakpo nke Anopheles stephensi na Etiopia nwere ike ibute mmụba nke ọrịa ịba na mpaghara ahụ. Ya mere, ịghọta profaịlụ nguzogide ụmụ ahụhụ na nhazi ọnụ ọgụgụ nke Anopheles stephensi nke a chọpụtara na nso nso a na Fike, Etiopia dị oke mkpa iji duzie njikwa vector iji kwụsị mgbasa nke ụdị ịba a na-akpa ike na mba ahụ. N'ịgbaso nleba anya nke Anopheles stephensi na Fike, mpaghara Somalia, Etiopia, anyị kwadoro ọnụnọ nke Anopheles stephensi na Fike na ọkwa morphological na molecular. Njiri mara ebe obibi larval na nyocha nke ike ụmụ ahụhụ na-egosi na A. fixini bụ ihe a na-ahụkarị n'ime arịa arụrụ arụ na ọ na-eguzogide ọtụtụ ụmụ ahụhụ ndị okenye nwalere (organophosphates, carbamates,pyrethroids) ma e wezụga pirimiphos-methyl na PBO-pyrethroid. Agbanyeghị, ọkwa larval na-etobeghị nwere ike ịnweta temephos. A na-eme nyocha ọzọ gbasara mkpụrụ ndụ ihe nketa na ụdị Anopheles stephensi gara aga. Nyocha nke ndị Anopheles stephensi bi na Etiopia na-eji 1704 bialelic SNP kpughee njikọ mkpụrụ ndụ ihe nketa n'etiti A. fixais na Anopheles stephensi bi na etiti na ọwụwa anyanwụ Etiopia, karịsịa A. jiggigas. Ihe nchoputa anyi banyere ihe ngbochi ogwu umu anumanu nakwa ndi mmadu nwere ike ime nke Anopheles fixini nwere ike inye aka n'imeputa usoro nchikota nke oria iba a na mpaghara Fike na Jigjiga iji gbochie mgbasawanye ya site na mpaghara abuo a na mpaghara ndi ozo nke obodo na n'ofe Afrika Afrika.
Ịghọta ebe anwụnta na ọnọdụ gburugburu ebe obibi dị oke mkpa n'ịzụlite usoro nchịkwa anwụnta dị ka iji larvicides (temephos) na njikwa gburugburu ebe obibi (mwepụ ebe obibi nke larval). Na mgbakwunye, Òtù Ahụ Ike Ụwa na-atụ aro nlekọta larval dị ka otu n'ime atụmatụ maka ịchịkwa Anopheles stephensi kpọmkwem n'ime obodo mepere emepe na obodo ndị dịpụrụ adịpụ na mpaghara ndị na-efe efe. 15 Ọ bụrụ na enweghị ike iwepụ ma ọ bụ ibelata isi iyi ahụ (dịka ebe nchekwa mmiri nke ụlọ ma ọ bụ obodo mepere emepe), enwere ike ịtụle ojiji nke larvicides. Otú ọ dị, usoro a nke njikwa vector dị oke ọnụ mgbe a na-agwọ nnukwu ebe obibi larval. 19 Ya mere, ileba anya n'ebe obibi ndị a kapịrị ọnụ ebe anwụnta ndị toro eto nọ n'ọnụọgụgụ bụ ụzọ ọzọ dị ọnụ ahịa. 19 Ya mere, ịchọpụta ike nke Anopheles Stephensi dị na Fik City nwere ike inye aka n'ịmepụta mkpebi mgbe ị na-emepe ụzọ iji chịkwaa ọrịa ịba na-efe efe na Fik City.
Na mgbakwunye, nyocha mkpụrụ ndụ ihe nketa nwere ike inye aka wulite usoro nchịkwa ọzọ maka Anopheles stephensi achọpụtara ọhụrụ. Karịsịa, ịtụle ụdị mkpụrụ ndụ ihe nketa dị iche iche na nhazi ọnụ ọgụgụ nke Anopheles stephensi na iji ha atụnyere ndị bi na mpaghara ahụ nwere ike inye nghọta n'akụkọ ihe mere eme ha, usoro mgbasa ozi, na ndị nwere ike isi nweta ya.
Ya mere, otu afọ mgbe nchọpụta mbụ nke Anopheles stephensi na Fike Town, Somali region, Ethiopia, anyị mere nnyocha entomological iji buru ụzọ mara ebe obibi nke Anopheles stephensi larvae ma chọpụta mmetụta ha nwere na ụmụ ahụhụ, gụnyere larvicide temephos. N'ịgbaso njirimara morphological, anyị mere nyocha nke mkpụrụ ndụ ihe ndụ wee jiri usoro genomic nyochaa akụkọ ndị mmadụ na nhazi ọnụ ọgụgụ nke Anopheles Stephensi na obodo Fike. Anyị jiri usoro ọnụ ọgụgụ ndị a tụnyere ndị Anopheles stephensi ndị achọpụtara na mbụ n'ọwụwa anyanwụ Etiopia iji chọpụta oke ọchịchị ya na obodo Fike. Anyị gara n'ihu nyochaa mmekọrịta mkpụrụ ndụ ihe nketa ha na ndị a iji mata ebe ha nwere ike isi nweta na mpaghara ahụ.
A nwalere synergist piperonyl butoxide (PBO) megide pyrethroids abụọ (deltamethrin na permethrin) megide Anopheles stephensi. Emere ule synergistic site na anwụnta na-ekpughere ya na akwụkwọ 4% PBO maka nkeji 60. A na-ebufe anwụnta n'ime tubes nwere pyrethroid ebumnuche maka nkeji 60, a na-ekpebikwa ike ha dị ka usoro ọnwụ nke WHO kọwara n'elu24.
Iji nweta ozi zuru ezu gbasara ọnụ ọgụgụ ndị Fiq Anopheles stephensi nwere ike, anyị mere nyocha netwọkụ site na iji dataset bialelic SNP dataset sitere na usoro Fiq (n = 20) na Genbank weputara usoro Anopheles stephensi site na 10 dị iche iche na mpaghara ọwụwa anyanwụ Etiopia (n = 183, Samake et al. 29). Anyị ji EDENetworks41, nke na-enye ohere nyocha netwọkụ dabere na mkpụrụ ndụ ihe dị anya matrices na-enweghị echiche nke mbu. Netwọk ahụ nwere ọnụ ọnụ na-anọchite anya ọnụ ọgụgụ ndị ejikọrọ site na nsọtụ/njikọ nke ogologo mkpụrụ ndụ nke Reynolds (D)42 dabere na Fst, nke na-enye ike njikọ dị n'etiti ụzọ abụọ nke mmadụ41. Ka ọnụ ọnụ/njikọ na-abawanye, ka mmekọrịta mkpụrụ ndụ ihe nketa dị n'etiti ọnụ ọgụgụ mmadụ abụọ na-esiwanye ike. Ọzọkwa, nha ọnụ ahụ dabara na njikọ ọnụ ọnụ ọnụ ọnụ ọnụ ọgụgụ mmadụ nke ọ bụla. Ya mere, ka ọnụ ọnụ ahụ na-ebuwanye ibu, nke dị elu nke oghere ma ọ bụ ọnụ ọnụ nke njikọ ahụ. A tụlere ọnụ ọgụgụ ọnụ ọgụgụ nke ọnụ ọnụ site na iji 1000 bootstrap replicates. Nodes pụtara na n'elu 5 na 1 ndepụta nke n'etiti Centrality (BC) ụkpụrụ (ọnụọgụ nke mkpụrụ ndụ ihe nketa ụzọ kasị nso site ọnụ) nwere ike na-atụle statistically dị ịrịba ama43.
Anyị na-akọ na ọnụnọ nke An. stephensi n'ọnụọgụ buru ibu n'oge mmiri ozuzo (Mee–June 2022) na Fike, Mpaghara Somalia, Etiopia. N'ime ihe karịrị 3,500 larvae Anopheles anakọtara, a zụlitere ha niile wee mata ọdịdị ọdịdị dị ka Anopheles stephensi. Nchọpụta mkpụrụ ndụ nke akụkụ nke larvae na nyocha ndị ọzọ na-egosikwa na ihe nlele a mụrụ bụ nke Anopheles stephensi. Achọpụtara ihe niile An. Ebe obibi stephensi larval bụ ebe a na-amụ nwa dị ka ọdọ mmiri nwere akwa rọba, tankị mmiri mechiri emechi na nke mepere emepe, na gbọmgbọm, nke dabara na An ndị ọzọ. Ebe obibi stephensi larval kọrọ na ọwụwa anyanwụ Etiopia45. Eziokwu ahụ bụ na larvae nke ndị ọzọ An. chịkọtara ụdị stephensi na-atụ aro na An. stephensi nwere ike ịlanarị oge ọkọchị na Fike15, nke dị iche na An. arabiensis, isi ọrịa ịba na Etiopia46,47. Agbanyeghị, na Kenya, Anopheles stephensi… a chọtara larvae n'ime arịa ndị arụrụ arụ na gburugburu iyi48, na-akọwapụta ụdị ebe obibi dị iche iche nke Anopheles stephensi larvae ndị a na-akpa ike, nke nwere mmetụta maka nleba anya n'ọdịniihu nke ọrịa ịba na-efe efe na Etiopia na Africa.
Ọmụmụ ihe a chọpụtara na oke anwụnta na-ebufe ọrịa ịba Anopheles na Fickii, ebe obibi ha, ọnọdụ mgbochi ụmụ ahụhụ nke ndị okenye na larvae, ụdị mkpụrụ ndụ ihe nketa dị iche iche, nhazi ọnụ ọgụgụ mmadụ na ndị nwere ike isi nweta ya. Nsonaazụ anyị gosiri na ọnụ ọgụgụ Anopheles fickii nwere ike ịnweta pirimiphos-methyl, PBO-pyrethrin na temetafos. B1 Ya mere, enwere ike iji ọgwụ ahụhụ ndị a mee ihe nke ọma na usoro nchịkwa maka ọrịa ịba na-akpa ike na mpaghara Fickii. Anyị chọpụtakwara na ndị Anopheles fik nwere mmekọrịta mkpụrụ ndụ ihe nketa na ebe abụọ bụ isi Anopheles dị n'ebe ọwụwa anyanwụ Etiopia, ya bụ Jig Jiga na Dire Dawa, ma nwee mmekọrịta chiri anya na Jig Jiga. Ya mere, iwusi ike nchịkwa vector na mpaghara ndị a nwere ike inye aka gbochie mwakpo nke anwụnta Anopheles na Fike na mpaghara ndị ọzọ. N'ikpeazụ, ọmụmụ ihe a na-enye ụzọ zuru oke maka ọmụmụ ihe gbasara ọrịa Anopheles na nso nso a. A na-agbasawanye stem borer Stephenson gaa na mpaghara ọhụrụ iji chọpụta oke mgbasa ya, chọpụta ịdị irè nke ọgwụ ahụhụ, na chọpụta ndị nwere ike isi nweta ya iji gbochie mgbasawanye ọzọ.
Oge nzipu: Mee-19-2025