Aedes aegypti bụ isi ihe na-akpata ọtụtụ nje arboviruses (dịka dengue, chikungunya, na Zika) nke na-akpata mgbasa ọrịa mmadụ ugboro ugboro na mpaghara okpomọkụ na ndị dị n'okpuru okpomọkụ. Njikwa nke ọrịa ndị a dabere na njikwa vektọ, ọtụtụ mgbe n'ụdị ọgwụ ahụhụ na-ebute anwụnta ụmụ nwanyị toro eto. Agbanyeghị, mkpuchi oghere na ugboro ole a na-agba ọgwụ achọrọ maka ịdị irè kacha mma edoghị anya. N'ọmụmụ ihe a, anyị na-akọwa mmetụta nke ịgba ọgwụ ahụhụ pyrethroid dị n'ime ụlọ na ọnụọgụ anwụnta Aedes aegypti n'ezinụlọ.
Nsonaazụ anyị gosiri na mbelata n'ime ezinụlọ na Aedes aegypti bụ n'ihi ịgba ọgwụ n'ime otu ezinụlọ, na-enweghị mmetụta ọzọ sitere na ịgba ọgwụ n'ime ezinụlọ ndị agbata obi. A ga-atụle irè ịgba ọgwụ n'ihe gbasara oge kemgbe ịgba ọgwụ ikpeazụ, ebe anyị ahụghị mmetụta zuru oke sitere na ịgba ọgwụ n'usoro. Dabere na ihe nlereanya anyị, anyị na-eme atụmatụ na irè ịgba ọgwụ n'ime ezinụlọ na-ebelata site na 50% ihe dị ka ụbọchị 28 mgbe ịgba ọgwụ ahụ gasịrị.
Mbelata nke ọnụọgụgụ Aedes aegypti n'ime ezinụlọ bụ isi ihe kpatara ọnụọgụgụ ụbọchị ole e tinyere ọgwụ ahụ n'ụlọ ahụ, nke na-egosi mkpa ọ dị ịgba ọgwụ n'ebe ndị nwere nnukwu ihe ize ndụ, ebe ugboro ugboro ịgba ọgwụ ahụ dabere na ike mbufe nje virus dị n'ógbè ahụ.
N'ọmụmụ ihe a, anyị jiri data sitere na nnwale ubi abụọ buru ibu nke ịgba pyrethroid n'ime ụlọ ugboro ugboro na obodo Iquitos, na mpaghara Amazon nke Peru iji mee atụmatụ mmetụta nke ịgba ọgwụ mgbochi oke olu na ọnụọgụ anwụnta aedes aegypti ọ bụla n'ime ezinụlọ, na-agafe ókèala otu ezinụlọ. Nnyocha gara aga emeela atụmatụ mmetụta nke ọgwụgwọ oke olu dị ala dabere na ma ezinụlọ nọ n'ime ma ọ bụ n'èzí mpaghara ọgwụgwọ buru ibu. N'ọmụmụ ihe a, anyị na-achọ ikewapụta mmetụta ọgwụgwọ n'ọkwa dị mma nke ezinụlọ ọ bụla iji ghọta onyinye nke ọgwụgwọ n'ime ezinụlọ ma e jiri ya tụnyere ọgwụgwọ n'ezinụlọ ndị agbata obi. Ka oge na-aga, anyị mere atụmatụ mmetụta mkpokọta nke ịgba ọgwụ ugboro ugboro ma e jiri ya tụnyere mbelata Aedes aegypti kachasị ọhụrụ na ụlọ ọkụkọ iji ghọta ugboro ole ịgba ọgwụ dị mkpa ma nyochaa mbelata nke irè ịgba ọgwụ ka oge na-aga. Nyocha a nwere ike inyere aka na mmepe nke atụmatụ njikwa vektọ ma nye ozi maka nhazi nke ụdị iji buru amụma irè ha.
A kọwara ihe ga-esi na mmasị pụta dị ka mkpokọta ọnụọgụgụ ndị okenye Aedes aegypti anakọtara kwa ezinụlọ i na oge t, nke a na-eme ihe nlereanya na usoro Bayesian dị iche iche site na iji nkesa binomial na-adịghị mma iji kọwaa oke mgbasa, ọkachasị ebe ọ bụ na a chịkọtara ọtụtụ ndị okenye Aedes aegypti efu. N'ihi ọdịiche dị na ọnọdụ na atụmatụ nnwale dị n'etiti ọmụmụ ihe abụọ ahụ, a na-etinye ụdị ndị niile a ga-eme ihe nlereanya na dataset S-2013 na L-2014, n'otu n'otu. A na-emepụta ụdị ndị a ga-eme dịka ụdị izugbe si dị:
a na-anọchite anya otu n'ime usoro mgbanwe ndị a ga-atụle mmetụta nke ịgbasa ihe n'ụlọ n'oge t, dịka akọwara n'okpuru.
b na-anọchite anya otu n'ime usoro mgbanwe ndị a ga-atụle mmetụta nke ịgbasa n'ahụ ndị agbata obi gburugburu ezinụlọ i n'oge t, dịka akọwara n'okpuru.
Anyị nwalere ọnụ ọgụgụ b dị mfe site n'ịgbakọ oke nke ezinụlọ dị n'ime mgbanaka n'ebe dị anya site na ezinụlọ i nke a gbara n'izu tupu t.
ebe h bụ ọnụọgụ ezinụlọ dị na mgbanaka r, na r bụ anya dị n'etiti mgbanaka na ezinụlọ i. A na-enye anya dị n'etiti mgbaaka dabere na ihe ndị a:
Ụdị dị iche iche dabara adaba maka ọrụ ịgbasa ihe n'ime ezinụlọ nke na-adịru ogologo oge. Ahịrị uhie dị arọ na-anọchite anya ụdị kacha mma, yana ahịrị kachasị ọkpụrụkpụ na-anọchite anya ụdị kacha mma na ahịrị ndị ọzọ dị arọ na-anọchite anya ụdị nke WAIC ha adịghị iche na nke WAIC nke ụdị kacha mma. A na-etinye ọrụ ire ere BA na ọnụọgụ ụbọchị kemgbe ịgbasa ihe ikpeazụ nke dị na ụdị ise kachasị mma dabere na nkezi ọkwa WAIC n'ime nnwale abụọ ahụ.
Ihe nlereanya a mere atụmatụ na irè ịgba ọgwụ ahụ belatara site na 50% ihe dị ka ụbọchị 28 ka a gbasasịrị ya, ebe ọnụọgụgụ ndị Aedes aegypti fọrọ nke nta ka ha nwetaghachi ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ụbọchị 50-60 ka a gbasasịrị ya.
N'ọmụmụ ihe a, anyị na-akọwa mmetụta nke ịgba pyrethrin dị oke ala n'ime ụlọ na ọnụ ọgụgụ ndị bi n'ime ụlọ Aedes aegypti n'ihe gbasara ihe ndị na-eme n'oge na n'ebe dị nso n'ụlọ. Ịghọta oge na oke oghere nke mmetụta ịgba mmiri na ọnụ ọgụgụ ndị bi n'ime ụlọ Aedes aegypti ga-enyere aka ịchọpụta ebumnuche kacha mma maka mkpuchi oghere na ugboro ole a na-agba mmiri achọrọ n'oge njikwa vektọ, ma ga-enye ntọala maka ịtụnyere atụmatụ njikwa vektọ dị iche iche. ozi. Nsonaazụ anyị na-egosi na mbelata ọnụ ọgụgụ ndị bi n'ime ụlọ Aedes aegypti bụ n'ihi ịgba mmiri n'ime otu ezinụlọ, na-enweghị mmetụta ọzọ sitere na ịgba mmiri site n'aka ezinụlọ n'ógbè ndị gbara ya gburugburu. Mmetụta nke ịgba mmiri na ọnụ ọgụgụ ndị bi n'ime ụlọ Aedes aegypti dabere na oge kemgbe ịgba mmiri ikpeazụ ma jiri nwayọọ nwayọọ na-ebelata ihe karịrị ụbọchị 60. A hụghị mbelata ọzọ na ọnụ ọgụgụ ndị bi n'ime ụlọ Aedes aegypti n'ihi mmetụta mkpokọta nke ọtụtụ ihe omume ịgba mmiri n'ime ụlọ. N'ozuzu, ọnụ ọgụgụ ndị bi n'ime ụlọ Aedes aegypti ebelatala. Ọnụọgụgụ anwụnta Aedes aegypti n'ezinụlọ daberekarị n'oge gafere kemgbe a gbara ọgwụ ahụ n'ụlọ ahụ.
Mmachi dị mkpa nke ọmụmụ ihe anyị bụ na anyị achịkwaghị afọ anwụnta Aedes aegypti nke ndị toro eto chịkọtara. Nnyocha ndị gara aga nke nnwale ndị a [14] gosiri na nkesa afọ nke ụmụ nwanyị toro eto na-adịkarị obere (ọnụọgụ dị elu nke ụmụ nwanyị na-enweghị mkpụrụ) na mpaghara ịgba mmiri L-2014 ma e jiri ya tụnyere mpaghara nchekwa. Ya mere, ọ bụ ezie na anyị ahụghị ọrụ nkọwa ọzọ nke ịgba mmiri n'ezinụlọ gbara ya gburugburu na oke Aedes aegypti n'ezinụlọ enyere, anyị enweghị ike ijide n'aka na enweghị mmetụta mpaghara ọ bụla na mgbanwe ọnụọgụgụ ndị mmadụ na Aedes aegypti n'ebe ebe ihe omume ịgba mmiri na-emekarị.
Mmachi ndị ọzọ nke ọmụmụ ihe anyị gụnyere enweghị ike ịkọwa maka ịgba ọgwụ mgbochi mberede nke Ministri Ahụike mere, nke mere ihe dị ka ọnwa abụọ tupu ịgba ọgwụ mgbochi nke L-2014, n'ihi enweghị ozi zuru ezu gbasara ebe ọ dị na oge ya. Nnyocha ndị gara aga egosila na ịgba ọgwụ mgbochi ndị a nwere mmetụta yiri nke ahụ n'ofe mpaghara ọmụmụ ihe ahụ, na-etolite ọkwa mmalite nke njupụta Aedes aegypti; n'eziokwu, mgbe ịgba ọgwụ mgbochi ahụ malitere, ọnụọgụgụ ndị Aedes aegypti amalitela ịgbake. Ọzọkwa, ọdịiche dị na nsonaazụ dị n'etiti oge nnwale abụọ ahụ nwere ike ịbụ n'ihi ọdịiche dị na nhazi ọmụmụ na mmetụta dị iche iche nke Aedes aegypti na cypermethrin, ebe S-2013 nwere mmetụta karịa L-2014.
N'ikpeazụ, nsonaazụ anyị gosiri na mmetụta nke ịgba ọgwụ n'ime ụlọ bụ naanị n'ezinụlọ ebe a na-agba ọgwụ ahụ, nakwa na ịgba ọgwụ n'ime ezinụlọ ndị agbata obi ebelataghị ọnụọgụgụ ndị Aedes aegypti. Anwụnta ndị toro eto nwere ike ịnọ nso ma ọ bụ n'ime ụlọ, na-ezukọ n'ime mita 10 ma na-aga nkezi anya nke mita 106. Ya mere, ịgba ọgwụ n'ógbè ahụ gburugburu ụlọ nwere ike ọ gaghị enwe nnukwu mmetụta na ọnụọgụgụ ndị Aedes aegypti nọ n'ụlọ ahụ. Nke a na-akwado nchọpụta ndị gara aga na ịgba ọgwụ n'èzí ma ọ bụ gburugburu ụlọ enweghị mmetụta ọ bụla. Agbanyeghị, dịka ekwuru n'elu, enwere ike inwe mmetụta mpaghara na mgbanwe ọnụọgụgụ ndị Aedes aegypti, e meghịkwa ihe nlereanya anyị iji chọpụta mmetụta ndị dị otú ahụ.
N'ịchịkọta ihe anyị chọpụtara, ihe anyị chọpụtara na-egosi mkpa ọ dị iru ezinụlọ ọ bụla nọ n'ihe ize ndụ nke mbufe n'oge ọrịa a, ebe ezinụlọ ndị a na-agbabeghị n'oge na-adịbeghị anya enweghị ike ịdabere na ihe ndị dị nso ma ọ bụ ọbụna ọtụtụ ihe ndị gara aga iji belata ọnụọgụ anwụnta ugbu a. N'ihi na ụfọdụ ụlọ adịghị eru, mbọ ịgba mmiri mbụ na-ebutekarị mkpuchi nkebi. Nleta ugboro ugboro na ezinụlọ ndị furu efu nwere ike ime ka mkpuchi dịkwuo elu, mana uru ha na-ebelata ka agba nke ọ bụla na-agba mbọ ma ọnụ ahịa kwa ezinụlọ na-abawanye. Ya mere, a chọrọ ka emelite mmemme njikwa vektọ site n'ịlekwasị anya na mpaghara ebe ihe egwu nke mbufe dengue dị elu. Nnyefe Dengue dị iche iche n'ebe na oge, nyocha mpaghara nke ebe ndị dị oke egwu, gụnyere ọnọdụ mmadụ, gburugburu ebe obibi na mmekọrịta mmadụ na ibe ya, kwesịrị iduzi mgbalị njikwa vektọ ezubere iche. Atụmatụ ndị ọzọ ezubere iche, dị ka ijikọta ịgba mmiri fọdụrụ n'ime ụlọ na nchụso kọntaktị, adịla irè n'oge gara aga ma nwee ike ịga nke ọma na ụfọdụ ntọala. Ụdị mgbakọ na mwepụ nwekwara ike inye aka ịhọrọ atụmatụ njikwa vektọ kacha mma iji belata mbufe na mpaghara ọ bụla na-enweghị mkpa maka nnwale ubi dị oke ọnụ na nke mgbagwoju anya. Nsonaazụ anyị na-enye nkọwa zuru ezu nke mmetụta oghere na oge nke ịgba mmiri n'ime ụlọ dị oke ala, nke nwere ike inye aka na mbọ nhazi usoro n'ọdịnihu.
Oge ozi: Jenụwarị-13-2025