Ruo ọtụtụ iri afọ,ọgwụ ahụhụ- ihe ndina e ji agwọ ọrịa na mmemme ịgba ọgwụ ahụhụ n'ime ụlọ abụrụla ụzọ dị mkpa ma dịkwa mma nke ukwuu iji chịkwaa anwụnta ndị na-ebufe ịba, ọrịa zuru ụwa ọnụ nke na-emebi ihe. Mana ruo oge ụfọdụ, ọgwụgwọ ndị a gbochiri ụmụ ahụhụ ụlọ ndị a na-achọghị dịka ahụhụ, ọchịcha na ijiji.
Ugbua, otu nnyocha ọhụrụ nke Mahadum Steeti North Carolina nke na-enyocha akwụkwọ sayensị gbasara njikwa ahụhụ dị n'ime ụlọ na-achọpụta na ka ụmụ ahụhụ ụlọ na-aghọ ndị na-eguzogide ọgwụ ahụhụ ndị na-ebute anwụnta, nlọghachi nke ụmụ ahụhụ, ọchịcha na ijiji n'ụlọ na-akpata nchegbu na nchegbu ọha na eze. Ọtụtụ mgbe, ịghara iji ọgwụgwọ ndị a na-eme ka ịba na-amụba.
Na nkenke, ihe ndina na ọgwụgwọ ụmụ ahụhụ dị irè nke ukwuu n'igbochi nta anwụnta (ya mere ịba), mana a na-ahụta ha dị ka ihe na-akpata nlọghachi nke ụmụ ahụhụ ezinụlọ.
"E meghị ka ụgbụ ndị a e ji ọgwụ ahụhụ gwọọ egbugbu ndị dị n'ụlọ dịka ahụhụ, mana ha dị mma n'ezie," ka Chris Hayes, nwa akwụkwọ na Mahadum Steeti North Carolina kwuru, onye dere akwụkwọ na-akọwa ọrụ ahụ. "Ọ bụ ihe ndị mmadụ na-enwe mmasị na ya nke ukwuu, mana ọgwụ ahụhụ anaghịzi arụ ọrụ megide ahụhụ ndị dị n'ụlọ."
"Mmetụta ndị na-abụghị ihe mgbaru ọsọ na-adịkarị njọ, mana n'ọnọdụ a ha bara uru," ka Koby Schaal, Prọfesọ Brandon Whitmire a ma ama nke Entomology na NC State kwuru, onye so dee akwụkwọ ahụ.
"Uru ndị mmadụ bara abụghị naanị mbelata nke ịba, kama ọ bụ iwepụ ahụhụ ndị ọzọ," Hayes kwukwara. "Enwere ike inwe njikọ dị n'etiti iji ụgbụ akwa ndị a na iguzogide ọgwụ ahụhụ n'ọtụtụ ebe na ụmụ ahụhụ ndị a na-eri n'ụlọ, ma ọ dịkarịa ala n'Africa. "
Ndị nchọpụta ahụ kwukwara na ihe ndị ọzọ dịka ụnwụ nri, agha, nkewa obodo na ime obodo na mmegharị ọnụọgụgụ mmadụ nwekwara ike itinye aka na mmụba nke ọnụọgụgụ ịba.
Iji dee nyocha ahụ, Hayes nyochachara akwụkwọ sayensị maka ọmụmụ ihe gbasara ahụhụ ezinụlọ dịka ahụhụ, ọchịcha na fleas, tinyere akụkọ gbasara ịba, ụgbụ akwa, ọgwụ nje na njikwa ahụhụ n'ime ụlọ. Nchọgharị ahụ chọpụtara ihe karịrị isiokwu 1,200, nke mgbe emechara nyocha zuru oke nke ndị ọgbọ, e wedara ya gaa na isiokwu 28 nke ndị ọgbọ nyochachara nke ruru ihe achọrọ.
Otu nnyocha (nyocha e mere n'ime ezinụlọ 1,000 na Botswana na 2022) chọpụtara na ọ bụ ezie na 58% nke ndị mmadụ na-echegbu onwe ha maka anwụnta n'ụlọ ha, ihe karịrị 40% na-echegbu onwe ha maka akịrịka na ijiji.
Hayes kwuru na otu akụkọ e bipụtara n'oge na-adịbeghị anya mgbe e nyochachara ya na North Carolina chọpụtara na ndị mmadụ na-ata ahụhụ maka ọnụnọ nke ahụhụ anwụnta.
“Ọ dị mma na e nwere ụzọ abụọ,” Schaal kwuru. “Otu bụ iji ụzọ abụọ: ọgwụgwọ anwụnta na ụzọ dị iche iche e si achịkwa ahụhụ n'obodo ukwu nke na-elekwasị anya na ahụhụ ndị ahụ. Ihe ọzọ bụ ịchọta ngwaọrụ ọhụrụ e ji achịkwa ịba nke na-elekwasịkwa anya na ahụhụ ndị a n'ụlọ. Dịka ọmụmaatụ, a pụrụ ịgwọ ntọala nke ákwà mgbochi megide ọchicha na kemịkalụ ndị ọzọ a na-ahụ na ahụhụ ndị ọzọ.
"Ọ bụrụ na ị tinye ihe n'ime ihe mkpuchi gị nke na-achụpụ ụmụ ahụhụ, ị nwere ike ibelata ihere gbasara ihe mkpuchi ahụ."
Ozi ndị ọzọ: Nyochaa mmetụta nke njikwa vektọ ụlọ na ụmụ ahụhụ ezinụlọ: ezi ebumnuche na-emegide eziokwu siri ike, Proceedings of the Royal Society.
Ọ bụrụ na ị hụta njehie ederede, enweghị nkọwa ziri ezi, ma ọ bụ ịchọrọ izipu arịrịọ ka edezie ọdịnaya dị na peeji a, biko jiri fọm a. Maka ajụjụ izugbe, biko jiri fọm kọntaktị anyị. Maka nzaghachi izugbe, jiri ngalaba nkọwa ọha dị n'okpuru (soro ntuziaka).
Echiche gị dị anyị mkpa. Agbanyeghị, n'ihi oke ozi dị na ya, anyị enweghị ike ikwe nkwa na a ga-aza gị nke ọma.
Oge ozi: Sep-18-2024